Wanneer de stem het niet goed doet

Bij keelklachten ten gevolge van het gebruik van intensief of verkeerd stemgebruik

Wanneer de keel door intensief stemgebruik geïrriteerd is, pijnlijk, branderig of dichtgeknepen aanvoelt en het lijkt of er iets niet kan worden weggeslikt.
Als er klachten veelvuldig optreden kan dit stemklachten veroorzaken.

Oorzaak

Intensief en/of verkeerd stemgebruik. Soms ten gevolge van teruglopend maagzuur.

Gevolg

Hoesten en kuchen. Pijn in de keel. Heesheid.

Logopedie

De logopedist(e) geeft advies over het stemgebruik. De therapie bestaat uit stemtraining.
Het is raadzaam om bij langdurige keelklachten (langer dan twee weken) een arts of een specialist te raadplegen.

Bij heesheid

Wanneer de stem schor, krakerig, met een ruis of hees klinkt.
Vaak in samenhang met andere symptomen, zoals hoesten, te luid, te zacht, te hoog, te laag of te geknepen spreken.

Oorzaak

Bij een in aanleg zwakke stem. Verkoudheid. keelontsteking. Verkeerd stemgebruik. Psychische problemen.

Gevolg

Pijn in de keel. Moe worden van het spreken. Soms ontstaat er een afwijking aan de stembanden, zoals stembandknobbeltjes.

Logopedie

De logopedist(e) geeft advies over het stemgebruik. De therapie bestaat uit stemtraining.
Bij langdurige heesheid (langer dan twee weken) is het raadzaam een arts of een specialist te raadplegen.

Bij een te hoge of te lage spreekstem

Wanneer de spreekstem wordt ervaren als te hoog of te laag.

Oorzaak

Verkeerd stemgebruik. Een niet of onvolledig verlopen stemdaling (in depuberteit). Hormonen (bijvoorbeeld door het langdurig gebruik van bepaalde hormoonpreparaten).

Gevolg

Stemklachten. Heesheid. Psychische problemen.

Logopedie

De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Bij een afkeer tegen het gebruik van de eigenlijke, lage stem is naast de logopedische behandeling, begeleiding van een psycholoog gewenst.

Bij stembandknobbeltjes

Wanneer de stembanden als gevolg van verdikkingen niet goed kunnen sluiten.

Oorzaak

Verkeerd stemgebruik. Overbelasting bij een gevoelig stemorgaan. Soms niet aanwijsbaar.

Gevolg

Pijn in de keel. Moe worden van het spreken. Heesheid. Een chirurgische ingreep is soms noodzakelijk.

Logopedie

De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.

Bij stembandpoliepen

Wanneer de stembanden als gevolg van verdikkingen niet goed kunnen sluiten.

Oorzaak

Een ontsteking van de luchtwegen. Hoesten. Verkeerd stemgebruik.

Gevolg

Pijn in de keel. Moe worden van het spreken. Heesheid. Een chirurgische ingreep is soms noodzakelijk.

Logopedie

De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.

Bij stemband-oedeem

Wanneer onder het slijmvlies van de stembanden een vochtophoping is ontstaan, waardoor de stembanden niet goed kunnen sluiten.

Oorzaak

Roken. Intensief stemgebruik.

Gevolg

De stem klinkt hees en/of schor en is opvallend laag. Een chirurgische ingreep is vaak noodzakelijk.

Logopedie

De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Een belangrijke voorwaarde voor het optimaliseren van de behandeling is stoppen met roken.

Bij stembandverlamming

Wanneer een of beide stembanden tijdens het spreken geheel of gedeeltelijk bewegingsloos is, waardoor de stem hees klinkt.

Oorzaak

Een virusinfectie. Een complicatie bij een operatie.

Gevolg

De volgende stembandverlammingen kunnen heesheid geven:

  • Eén stemband is verlamd en de stembanden kunnen nog sluiten. Het stemgeluid is redelijk maar in volume en toonhoogte beperkt. Er kunnen ademproblemen zijn.
  • Eén stemband is verlamd en de stembanden kunnen niet volledig sluiten. De stem is hees, kan wegvallen en hoge/lage tonen kunnen niet worden gemaakt. Er zijn geen ademproblemen.
  • Twee stembanden zijn verlamd en staan ver van elkaar. De stem is zeer hees. Er zijn geen ademproblemen. Een chirurgische ingreep is vaak noodzakelijk.

Logopedie

De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.

Bij strottenhoofdkanker

Wanneer na een operatie of bestraling van een tumor in het strottenhoofd de stemgeving verminderd is of, omdat het strottenhoofd is weggenomen, ontbreekt.
Vage (ver)slikklachten en/of aanhoudende heesheid zijn de eerste symptomen. Hoe vroeger de tumor wordt ontdekt, hoe meer kans op een succesvolle therapie.
De meest toegepaste behandelmethoden zijn: bestraling (radiotherapie), een operatie, en/of een behandeling met medicijnen (chemotherapie).

Oorzaak

Niet altijd aanwijsbaar. Roken en het gebruik van alcohol zijn belangrijke risicofactoren.

Gevolg

Littekenweefsel na bestraling. Gehele of gedeeltelijke verwijdering van het strottenhoofd.

Logopedie

De logopedist(e) kan, als er een kleine operatie aan het strottenhoofd en/of bestralingskuur heeft plaatsgevonden, de restkwaliteit van de stemdoor middel van oefeningen en technieken zo goed mogelijk leren benutten.
Wanneer met de tumor het gehele strottenhoofd is weggenomen (laryngectomie), zal men op een andere manier moeten leren spreken. De slokdarm kan het werk van de stembanden gedeeltelijk overnemen. Daarbij wordt vaak gekozen voor een ‘ventiel-stemprothese’. Elektronische spreekapparatuur is een andere optie.

Bij vage (ver)slikklachten en/of aanhoudende heesheid is het raadzaam een huisarts of specialist te raadplegen.

Bij hyperventilatie

Wanneer de ademhaling te snel en/of te diep is, waardoor er met de adem meer koolzuur aan de uitademingslucht wordt afgegeven dan nodig is. De koolzuurgraad van het bloed daalt, wat duizeligheid, tintelingen, ademnood en hartkloppingen kan veroorzaken.
Hyperventilatie kan plotseling optreden (acute vorm) of langdurig zijn (chronische vorm). De behandeling hiervan verschilt.

Oorzaak

Spanningen. Een verkeerde ademgewoonte. Te snel en zonder pauze spreken.

Gevolg

Gevoelens van angst. Het vermijden van plaatsen en/of situaties, zoals het openbaar vervoer.

Logopedie

De logopedist(e) geeft ontspannings- en ademoefeningen. Het leren omgaan met angstgevoelens en het voorkomen van hyperventilatie is een belangrijk onderdeel van de therapie.

Bij longproblemen

(Bij langdurige aandoeningen van de luchtwegen, zoals astma, bronchitis en longemfyseem).
Wanneer de luchtwegen sterk reageren op prikkels zoals huisstof, tabaksrook en temperatuurveranderingen.

Oorzaak

Niet duidelijk aanwijsbaar (aspecifiek).

Gevolg

Gevoelens van angst. Een slechte verstaanbaarheid die de communicatie bemoeilijkt. Heesheid. Verminderde conditie, waardoor mogelijk verminderd beroepsperspectief.

Logopedie

De logopedist(e) geeft ontspannings- en ademoefeningen. Het leren omgaan met benauwdheidaanvallen is een belangrijk onderdeel van de therapie.

(bron: Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie)